«فرهنگ محرم»؛ مَحرم یا نامحرم؟
خبرگزاری شبستان:«فرهنگ محرم» از فرهنگ هایی است که با فرا رسیدن ماه محرم و صفر در لایه های جامعه خود را نشان می دهد، اما این فرهنگ، که محرمی برای حفظ ارزش های دینی به شمار می رود، در صورت بی توجهی به استفاده صحیح از آن به آسیب و نامحرمی برای فرهنگ تبد

 خبرگزاری شبستان _ تبریز، اسلام در زندگی روزمره، پوشش سیاه را یک رنگ برتر نمی ‌داند. فقها نیز فرموده اند: استفاده از لباس سیاه، در حال نماز، مکروه است. اما استفاده از این رنگ در ایام عزاداری، فلسفه خاصی دارد که به آثار و خواص مختلف آن مربوط است. بنابراین، پوشش سیاه به دلیل رمز و رازی که در این رنگ نهفته است، ‌به عنوان یک رسم طبیعی و سنت منطقی نشان از حزن و اندوه دارد و پیروان اهل‌بیت(علیهم السلام) در این ایام عزاداری، لباس سیاه بر تن می‌ کنند.

فرهنگ گل مالی!

اما در سال های اخیر بویژه در ایام ماه محرم، برخی شرکت های تولیدی و طراحان لباس اقدام به منقوش کردن نام ائمه اطهار(علیهم السلام) و سیدالشهداء کرده اند، حتی شال‌ هایی با این ویژگی‌ ها تولید و در بازار عرضه شده که به «مد مُحرم» معروف است. تبلیغ این ‌گونه لباس ها در فضای مجازی نیز این روزها به شدت افزایش یافته است.

علاوه بر ورود شرکت های تولیدی لباس و پوشاک در این عرصه، مردم و جوانان نیز به این مد روی آورده اند و از طرق مختلف نسبت به آن اقدام می کنند، از جمله این مدها، گل مالی و شیشه نویسی اتومبیل هاست، این شیشه نویسی گاه فراتر رفته و تمام سطح بدنه اتومبیل را دربرمی گیرد!

پلیس راهور نیز در خصوص برخورد با رانندگانی که اقدام به گل مالی و نوشتن اسامی مقدس روی خودرو می‌ کنند، هشدار داده و اعلام کرده است: برابر قانون تغییر در وضعیت ظاهری خودرو همچون گل مالی و نوشتن روی خودرو در صورتی که سبب کاهش دید راننده شود ممنوع و مشمول برخورد قانونی ماموران راهور خواهد شد.

نوشتن نام مبارک ائمه، پشت لباس ها و یا حتی پشت شیشه ماشین، نباید تنها ظاهرسازی باشد و نباید به گونه ای اقدام کرد که بی احترامی به ائمه اطهار تلقی شود. مهم این است که نام ائمه بر صفحه دل و ذهن و ایمان انسان حکاکی شود در غیر این صورت ظاهرسازی است.

حتی در برخی از روایات اسلامی نیز ذکر شده که دست زدن بدون وضو به نام ائمه جایز نیست و این مساله ‌ای است که در منقش کردن نام ائمه اطهار(علیهم السلام) بر روی لباس‌ ها باید مورد توجه قرار بگیرد.

سال ها است که پیش از ورود ماه محرم، بازار نقاشی و نوشتن شعر، شعار و نقش هایی از واقعه کربلا، روی خودروهای شخصی، گرم می شود و نوجوانان، جوانان و حتی میانسالان برای عرض ارادت خود به سالار شهیدان، اقدام به طراحی و نقاشی نمادها و شعائر آن حادثه بزرگ بر خودرو های سواری خود می کنند و از این طریق می خواهند به نوعی نقش خود را در این عزاداری بزرگ نشان دهند.

از دیگر رسومی که در سال های گذشته به خصوص جوانان در ماه محرم به آن روی می آورند، پخش نوحه های عزاداری در دستگاه های پخش خودروهای سواری است. از چند روز مانده به ماه محرم در هر کوچه و برزنی صدای نوحه خوانی امام حسین(علیه السلام) می آید. ولی مثل اینکه امسال پخش نوحه با صدای بلند در خودروهای سواری سطح شهر نیز ممنوع اعلام شده و مسئولان پلیسی از برخورد قانونی با کسانی که صدای پخش صوت را در این ماه بالا می برند، سخن به میان آورده اند؛ این در حالی است که ایجاد آلودگی صوتی و پخش موسیقی های غیرمجاز از دستگاه های پخش خودروها در تمام ماه های سال وجود دارد و برخورد آن چنانی نیز با متخلفان نمی شود.

اما به تازگی نیز فرهنگ فشن محرم در بین برخی از جوانان کشور مد شده که نام ائمه بویژه امام حسین(علیه السلام) را به صورت آرایش خاص بر روی موهای سر خود منقش می کنند. هر چند اتحادیه آرایشگاه ها نیز نسبت به برخورد با آرایشگاه هایی که این مد را ترویج می کنند، هشدار داده است اما این فرهنگ، از آن دسته از فرهنگ هایی است که به مسیر انحرافی قدم گذاشته و اگر فرهنگ سازی مناسبی روی آن صورت نگیرد، رفته رفته به یک خورده فرهنگ تبدیل شده و برای فرهنگ اسلامی و ایرانی ما آسیب زا خواهد بود.

فرهنگی که تبدیل به آسیب می شود

فرهنگ هر جامعه ای، لایه‌های متفاوتی دارد که رو ساخت این فرهنگ مشترک، الگوهای رفتاری و نمادها و سمبل هاست که بخشی از این نمادها کلامی و بخشی دیگر غیرکلامی است، مثل نقاشی ‌ها و معماری ‌ها که معنای خاصی را هم می ‌سازند.

پوشش و لباس، یک فرهنگ عام اما خاص هر جامعه‌ ای است، جامعه شیعی برای لباس مشکی عزاداری امام حسین(علیه السلام) ارزش دینی و اجتماعی قائل است، این لباس اگر متناوب با یک مد و گرایش خاصی نباشد و ارزش های محرم و عزاداری امام حسین(علیه السلام) را نشان دهد، قابل احترام و توجه است.

شبیه سازی فرهنگ لباس اگر بدن نما و مستهجن نباشد، قابل پذیرش همگان است، برهمین اساس اگر شور حسینی همراه با شعور حسینی باشد باید تقویت شود، برخی محتواها هستند که تمدن ساز و ارزش ساز نیستند، بلکه خطرساز و مفسده آور هستند.

اما لباس عزاداری امام حسین(علیه السلام) باید ویژگی‌های مختص به خود داشته باشد.هر گونه لباسی که روحیه ایثارگری و فداکاری را افزایش دهد مثبت است، زیرا تاثیر معنوی و همدلی و روحیه عاطفه گری را در جامعه افزایش می ‌دهد و باورهای اعتقادی را تقویت می ‌کند.

نوشته‌ های بسیاری از لباس‌ ها، شیشه ماشین ‌ها، دفتر دانش آموزان یا سردرب منازل که در راستای منویات و حرکت امام حسین(علیه السلام) باشد، ظرفیت هایی است که پیام نهضت سیدالشهدا را زنده نگه می ‌دارد و در قالب های متنوع با مقتضیات زمان و مکان اثرگذار است و این نهضت را آبیاری می ‌کند.

مساله مهم برای گیرنده و فرستنده پیام که با آن پیام می‌ خواهد ارتباط برقرار کند این است که تقویت نهضت سیدالشهدا صورت بگیرد و روحیه شهادت و ایثار تقویت و احیا شود.

ماه محرم، فرصت مناسبی می تواند برای فرهنگ سازی باشد، اگر پیام ها در قالب های جدید و نو ریخته شده و احیا شود کارساز است و می ‌تواند فرهنگ و ارزش های دینی را ایجاد کند، بنابر این نمادهایی که روساخت فرهنگ هستند، امروزه اگر با وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌ های دیگر زمینه سازی کنند، می ‌تواند جایگزین مد و مدگرایی ‌هایی باشد که سکولار است.

برخی از فرهنگ هایی که در ماه محرم مد می شود، به دلیل انحراف از اهداف اصلی خود، به آسیب فرهنگی و اجتماعی در جامعه تبدیل می شود که می تواند برای تبیین و انتشار مفاهیم معرفتی ماه محرم، مضر باشد.

 بیت اله احمدی